History of Establishment

Kewujudan Enakmen Pentadbiran Agama Islam di Negeri Pahang Darul Makmur adalah disebabkan oleh wujudnya orang-orang Islam di negeri ini. Berdasarkan catatan sejarah, sebelum tahun 1457M, penduduk Negeri Pahang Darul Makmur tidak jelas sama ada mereka telah menganut agama Islam atau pun tidak kerana Pahang telah dikuasai oleh Maharaja Dewasura, iaitu wakil Kerajaan Siam di Pahang yang beragama Buddha tetapi setelah Sultan Mansur Shah, Sultan Melaka mengambil langkah untuk menyerang Negeri Pahang dan telah berjaya mengalahkan Pahang sehingga berada di bawah taklukan Melaka, ini bererti seluruh Negeri Pahang Darul Makmur beragama Islam. Hal ini demikian kerana kuasa pemerintahan dipegang orang Islam Melaka, kira-kira 150 tahun lamanya Negeri Pahang diperintah oleh Raja Melayu Islam berketurunan daripada Raja Melayu Melaka.

Jika perjumpaan kesan-kesan sejarah seperti batu nisan, batu bersurat dan bukti lain yang dijadikan asas pertapakan Agama Islam di Semenanjung Emas ini, maka Negeri Kedah la dikatakan negeri yang terawal menerima Islam. Penemuan Batu Nisan kepunyaan Syeikh Abd Kadir (keturunan Parsi) di Tanjung Aris Langgar pada tahun 1962 adalah bukti nyata mengenai hal tersebut. Tarikh yang tertera adalah antara (tidak dapat dipastikan) 29H atau 290 H, jika 29H bersamaan 651M dan jika 290H bersamaan 920M, dan di nisan tersebut tertera Kalimah Syahadah serta beberapa tulisan Arab.

Jika berdasarkan bukti yang sama, di Negeri Pahang pula pada Jun 1953, terdapat satu penemuan batu nisan di kampung Permatang Pasir Nenasi Pekan, Pahang. Batu nisan ini dihiasi dengan ayat Al-Quran dan syair Arab serta tercatat juga tarikh kematian si pemiliknya iaitu pada Hari Rabu bersamaan 14 Rabi’ulawal 419H. Hal ini bermakna batu nisan tersebut adalah lebih lama daripada Batu Bersurat Terengganu (702H), wang emas (dinar) lama Kelantan (577H), dan juga kemunculan agama Islam dahulu lebih 300 tahun sebelum kewujudan Kerajaan Melaka.

Secara ringkasnya, sebelum tahun 1457M, status agama penduduk Pahang tidak dapat dipastikan kerana berdasarkan beberapa catatan sejarah pada waktu itu, Pahang dikuasai oleh Maharaja Dewasura iaitu wakil Kerajaan Siam. Agama Islam tersebar luas sebaik sahaja Pahang menjadi sebahagian daripada jajahan takluk Kerajaan Melayu Melaka. Pada ketika itu, Sultan Mansur Shah telah menghantar angkatan perang sebanyak 200 buah kapal ke Pahang, dan armada perang diketuai oleh Tun Perak sendiri pada tahun 1459.

Pertempuran telah berlaku di Pura, dan akhirnya Maharaja Dewa Sura telah dikalahkan serta puterinya Wanan telah ditawan dan dibawa ke Melaka. Kemudian, Sultan mengahwini puteri tersebut dan namanya ditukarkan kepada Puteri Lela Wangsa. (Ibid:105) Tun Hamzah Seri Bija diRaja, dititahkan berada di Pahang sehinggalah Tun Muhammad (anak Sultan MS/Puteri Lela Wangsa diusir disebabkan satu kes bunuh) ditabalkan dengan Tun Hamzah menjadi Bendahara. Tun Muhamad menaiki takhta (Sultan Pertama beragama Islam) pada tahun 1470M. Pemerintahan Negeri Pahang adalah berasaskan Undang-Undang Islam (1584) Hukum Qanun Pahang (1610-1614).

Keadaan politik semasa mempengaruhi banyak perkara di negeri Pahang, seperti sekitar awal hingga pertengahan kurun ke-17M, Pahang telah diancam dan diserang oleh Aceh, Johor, dan Belanda sehingga Pahang pernah berada di bawah taklukan Aceh. Apabila pengaruh Aceh lemah, Pahang pula dikuasai oleh Johor. Bermula suku pertama kurun ke-18M (bawah penguasaan Johor) pemerintahan Pahang dikendalikan oleh seorang Bendahara. Setelah Belanda dan British mula menguasai dan memecahbelahkan wilayah Kerajaan Johor-Riau-Lingga-Pahang, bermulalah penguasaan sepenuhnya Bendahara memerintah Pahang. Namun, tidak lama kemudian berlaku perang saudara (1857-1863) yang akhirnya menyebabkan Pahang dapat dikuasai oleh Bendahara Wan Ahmad lalu menyandang gelaran DYMM Sultan, seterusnya membentuk kesultanan baru di Pahang hingga ke hari ini.

Dari segi Undang-undang, didapati Undang-undang digubal dengan menggunakan kuasa mengikut perjanjian dengan DYMM Sultan. Pada akhir Kurun ke-19 dan awal kurun ke-20, didapati beberapa Undang-undang ini dicontohi dari India seperti Undang-undang Jenayah. Hakim-hakim yang dilantik ialah mereka yang telah menerima latihan daripada orang Inggeris dan mereka ini tidak mengetahui Undang-undang Islam dan Adat Melayu. Dengan penggubalan Undang-undang baru dan tertubuhnya Mahkamah Sivil ini, maka bidang kuasa yang ada pada Mahkamah Syariah amat terhad sekali.

KUASA MAHKAMAH SYARIAH TERBATAS

Jika dilihat dalam kandungan surat kuasa pelantikan Qadhi Besar/Qadhi pada tahun 1921, seseorang Qadhi Besar itu hanyalah terhad untuk membicarakan kepada perkara-perkara Mal seperti: Mas Kahwin, Tuntutan Cerai, Fasakh, Tebus Talak dan Harta Sepencarian tetapi tidak diberi kuasa membicarakan kes-kes sivil kecuali mereka yang melanggar Undang-Undang Negeri yang kesalahannya boleh didenda setakat RM10.00 sahaja. Kesalahan yang lebih besar hendaklah dimaklumkan kepada Mahkamah Majistret.

Qadhi turut tidak diberi kuasa untuk menahan, menangkap atau mengeluarkan waran tangkap. Walau bagaimanapun, sekiranya melibatkan keputusan perbicaraan yang tidak dipatuhi, Qadhi boleh menghantar kepada Mahkamah Majistret supaya hukuman itu dilaksanakan.

Qadhi juga dikehendaki menghantar wang denda kepada perbendaharaan kerajaan, menghantar laporan kes ke Pejabat DYMM Sultan setiap akhir bulan, dan Qadhi turut diminta menjalankan pentadbiran biasa serta membuat lawatan di dalam daerahnya untuk memberi nasihat terhadap hal-hal yang berkaitan dengan Agama selain daripada tugasnya sebagai seorang Pegawai Kerajaan. Selain itu, Qadhi diminta untuk menjaga hukum-hukum Islam serta Undang-Undang Negeri dan Istiadat. Di samping itu, amaran pelucutan jawatan juga diberi sekiranya berlaku penyalahgunaan kuasa sebagai Qadhi.

UNDANG-UNDANG PENTADBIRAN AGAMA ISLAM

Sejak British campur tangan dalam pemerintahan Negeri Pahang, beberapa Undang-Undang Islam telah dibuat dan dikenali dengan Undang-Undang FMS. Undang-Undang Islam yang pertama ialah Undang-Undang Bil 2 tahun 1904 termasuk Undang-Undang Mahkamah FMS chapter 2, Undang-Undang Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu FMS chapter 196, pendaftaran Undang-Undang Perkahwinan dan Perceraian bagi orang-orang Islam FMS chapter 167, kemudiannya digubal pula Undang-Undang yang dinamakan Undang-Undang Pahang Bil. 6 Tahun 1937, iaitu undang-undang (kesalahan) bagi orang-orang Islam serta, Undang-Undang FMS yang terdahulu.

Pada tahun 1949, satu Undang-Undang Majlis Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu telah dibuat dan dikenali sebagai Undang-Undang Bil. 5 Tahun 1956 dan yang terakhir adalah satu lagi enakmen untuk meminda dan menyatukan undang-undang, mengatur dan mentadbir hal ehwal Agama Islam serta menubuhkan satu majlis untuk menolong dan menasihatkan KDYMM Sultan dalam semua perkara mengenai Agama Negeri dan Adat Resam Melayu Pahang. Undang-Undang ini dikenali sebagai Enakmen No.8 tahun 1982 dan berkuatkuasa sehingga kini. Enakmen ini telah membatalkan kesemua Enakmen Pahang No.5 tahun 1956 iaitu Enakmen Tadbir Agama Islam tahun 1956 dan juga membatalkan kesemua Enakmen Pahang No.2 tahun 1960 serta Enakmen Tadbir agama Islam (pindaan) tahun 1963.

Merujuk kepada surat kuasa pelantikan Qadhi Besar dan Qadhi pada tahun 1921, maka kuasa yang diberi kepada Mahkamah Syariah ialah dalam kes Mal yang membicarakan kes-kes nikah perempuan yang tiada wali, kes-kes cerai seperti Taklik, Fasakh, Tebus Talak, Harta Sepencarian dan Tuntutan Mas kahwin. Dan bagi Kes Jenayah pula, merangkumi kesalahan-kesalahan kecil yang melanggar Undang-undang Negeri yang hanya dendanya RM10.00 sahaja. Qadhi tiada di beri kuasa untuk menahan, menangkap atau mengeluarkan waran tangkap.

Manakala Undang-undang Pahang Bil 6 tahun 1937 menyatakan, kesalahan-kesalahan yang dilakukan oleh orang Islam akan dibicarakan samaada di Mahkamah Penghulu, Mahkamah Qadhi, Mahkamah Majistret atau Mahkamah Tinggi. Kesalahan tidak hadir solat jumaat, akan dibicarakan di Mahkamah Penghulu, kesalahan bagi melarikan anak dara dan khalwat dibicarakan di Mahkamah Majistret, kes zina di Mahkamah Tinggi dan kesalahan-kesalahan seperti makan di khalayak ramai di bulan Ramadhan, akan dibicarakan samaada di Mahkamah Penghulu, Mahkamah Qadhi atau di Mahkamah Majistret.

Bagaimanapun apabila Undang-Undang Pahang Bil.5 tahun 1956 dibuat, maka jelaslah bahawa bidangkuasa untuk membicarakan kes-kes Mal dan Jenayah diberikan khusus kepada Mahkamah Qadhi atau Mahkamah Qadhi Besar sahaja. Juga telah digariskan cara-cara pelantikan Qadhi dan Qadhi Besar, perbicaraan dan Mahkamah UlangBicara. Dengan adanya Undang-Undang baru ini, maka bangunan Mahkamah Syariah mula didirikan disetiap daerah Qadhi.

Pada tahun 1984, Parlimen telah meluluskan tambahan kuasa hukuman kepada Mahkamah Syariah dengan menaikkan denda maksima sebanyak RM 5000, penjara tiga tahun dan rotan sebanyak enam kali sebatan. Berikutan itu, badan Perundangan Negeri pada tahun 1987 telah meluluskan pindaan kepada Enakmen Pentadbiran Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu Pahang 1982 dengan menaikkan kadar denda, penjara dan rotan bagi kes-kes yang berat dan serius. Apabila Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam Pahang diluluskan pada 28hb November 1991 oleh Dewan Undangan Negeri dan berkuatkuasa mulai 1 Januari 1992, maka disini bermulalah detik-detik perubahan kepada Mahkamah Syariah. Dulunya mahkamah-mahkamah ini dikenali dengan Mahkamah Qadhi Daerah, Mahkamah Qadhi Besar dan Mahkamah Ulangbicara, tetapi pada masa kini, mahkamah-mahkamah tersebut telah bertukar kepada Mahkamah Rendah Syariah, Mahkamah Tinggi Syariah dan Mahkamah Rayuan Syariah.

Bidangkuasa perbicaran kes Mal dan Jenayah Mahkamah Rendah dan Mahkamah Tinggi Syariah juga turut berubah. Mahkamah Rendah Syariah dalam bahagian Mal diberi kuasa membicarakan kes-kes yang tidak melebihi seratus ribu ringgit atau yang tidak dapat dianggarkan dengan wang, manakala dalam kes jenayah pula kesalahan-kesalahan yang mana hukuman maksimum yang di peruntukkan tidak melebihi tiga ribu ringgit atau penjara tidak melebihi dua tahun atau kedua-duanya. Bagi Mahkamah Tinggi Syariah pula, kuasa yang diberi adalah menyeluruh dalam bidang kuasa Mal. Manakala bidang kuasa Jenayah pula membicarakan semua tindakan serta kesalahan yang diperuntukkan di bawah undang-undang lain yang memberi bidangkuasa kepada Mahkamah Syariah untuk membicarakan apa-apa kesalahan dan boleh mengenakan apa-apa hukuman yang diperuntukkan di dalamnya.

Begitu juga dengan gelaran Qadhi dan Qadhi Besar telah di gantikan dengan sebutan Hakim Mahkamah Rendah dan Hakim Mahkamah Tinggi. Manakala kedudukan jawatankuasa Ulangbicara dikenali dengan ‘ Panel Hakim-Hakim Mahkamah Rayuan Syariah ‘ dan dipengerusikan oleh Yang Amat Arif Ketua Hakim Syarie. Dari segi rayuan, dulunya boleh dibuat terus daripada Mahkamah Qadhi atau Mahkamah Qadhi Besar kepada Mahkamah Ulangbicara. Namun sekarang rayuan daripada Mahkamah Rendah Syariah akan di buat oleh Mahkamah Tinggi Syariah dan sesuatu rayuan terhadap keputusan yang di buat oleh Mahkamah Tinggi Syariah akan di buat kepada Mahkamah Rayuan Syariah.Antara enakmen yang diguna pakai di Mahkamah Syariah Negeri Pahang adalah :-

• Enakmen Pentadbiran Ugama Islam & Adat Resam Melayu Pahang 1982 (Pindaan 1987).
• (Enakmen No 8 Tahun 1982)
• Enakmen Pentadbiran Undang-undang Islam 1991.
• Enakmen Undang-undang Keluarga Islam 2005.
• (Enakmen 3) Enakmen Keterangan Mahkamah Syariah 2005.
• Enakmen Tatacara Mal Mahkamah Syariah 2002. (Enakmen No 9 Tahun 2002)
• Enakmen Tatacara Jenayah Syariah 2002. (Enakmen No 8 Tahun 2002)
• Kaedah-kaedah Tatacara Mal Mahkamah Syariah (Fi, Elaun dan Kos) 2005.
• Enakmen Kesalahan Jenayah Syariah 2013 (Enakmen 11).

1. Mahkamah Tinggi Syariah Kuantan

1. Daerah Kuatan
2. Daerah Pekan
3. Daerah Rompin
4. Muadzam Shah

2. Mahkamah Tinggi Syariah Temerloh

1. Daerah Maran
2. Daerah Temerloh
3. Daerah Bera
4. Daerah Jerantut
5. Chenor

3. Mahkamah Tinggi Syariah Bentong

1. Daerah Bentong
2. Daerah Lipis
3. Daerah Raub
4. Daerah Cameron Highlands

Lokasi Mahkamah Rendah Syariah Negeri Pahang:

1. Daerah Kuantan
2. Daerah Maran 
3. Daerah Pekan
4. Muadzam Shah
5. Daerah Rompin
6. Daerah Temerloh
7. Daerah Bera 
8. Chenor
9. Daerah Bentong
10. Daerah Cameron Highlands
11. Daerah Jerantut
12. Daerah Lipis
13. Daerah Raub